заканадаўства
Агляд заканадаўства Рэспублікі Беларусь, якое рэгламентуе работу з грамадзянамі
Права грамадзян на зварот — адно з найбольш важных канстытуцыйных правоў грамадзян.
У артыкуле 40 Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь прадугледжана, што кожны мае права накіроўваць асабістыя і калектыўныя звароты ў дзяржаўныя органы. Дзяржорганы, а таксама службовыя асобы абавязаны разгледзець зварот і даць адказ па сутнасці ў вызначаны законам тэрмін. Адмова ад разгляду павінна быць пісьмова матываваная.
У дзеючым заканадаўстве вызначаны формы зваротаў (прапановы, заявы, скаргі, індывідуальныя звароты, калектыўныя звароты, пісьмовыя звароты, вусныя звароты, паўторныя звароты, ананімныя звароты).
- прапанова – рэкамендацыі па паляпшэнні дзейнасці дзяржаўных органаў, іншых арганізацый (службовых асоб), удасканаленні прававога рэгулявання адносін у дзяржаўным і грамадскім жыцці, вырашэнні пытанняў эканамічнай, палітычнай, сацыяльнай і іншых сфер дзейнасці дзяржавы і грамадства; заява - хадайніцтва аб рэалізацыі правоў, свабод і (або) законных інтарэсаў грамадзяніна (грамадзян), не звязаных з іх парушэннем;
- скарга – патрабаванне аб аднаўленні правоў, свабод і (або) законных інтарэсаў грамадзяніна (грамадзян), парушаных дзеяннямі (бяздзеяннем) службовых асоб дзяржаўных органаў, іншых арганізацый або грамадзян.
У Беларусі парадак звароту грамадзян з прапановамі, заявамі і скаргамі, а таксама парадак іх разгляду вызначаны Законам ад 06.06.96 № 407-Xlll «Аб зваротах грамадзян». У адпаведнасці з палажэннямі ўказанага Закона звароты адрасуюцца службовым асобам органаў, устаноў, арганізацый і прадпрыемстваў, у кампетэнцыю якіх уваходзіць вырашэнне пастаўленых у зваротах пытанняў. Звароты грамадзян падлягаюць рэгістрацыі і абавязковаму разгляду. Службовыя асобы ў межах сваёй кампетэнцыі абавязаны ўсебакова і поўна разгледзець зварот, прыняць неабходныя меры для яго аб’ектыўнага дазволу і паведаміць грамадзянам аб выніках разгляду. Пры гэтым забараняецца перадаваць скаргі грамадзян службовым асобам тых органаў, устаноў, арганізацый і прадпрыемстваў, рашэнні, дзеянні або бяздзеянне якіх абскарджваюцца. У мэтах поўнага, хуткага і правільнага рэагавання на звароты заканадавец устанавіў пэўныя патрабаванні да зваротаў грамадзян.
звароты грамадзян і юр.асоб
Парадак разгляду пісьмовых зваротаў
Пісьмовыя звароты, накіраваныя ў дзяржаўныя органы, іншыя арганізацыі (службовым асобам) з захаваннем патрабаванняў гэтага Закона, іншых актаў заканадаўства Рэспублікі Беларусь аб зваротах грамадзян, падлягаюць абавязковаму разгляду службовымі асобамі дзяржаўных органаў, іншых арганізацый, да кампетэнцыі якіх адносіцца вырашэнне пытанняў, выкладзеных у звароце.
Пісьмовыя звароты, якія паступілі ў дзяржаўныя органы, іншыя арганізацыі (службовым асобам), да кампетэнцыі якіх не адносіцца вырашэнне пытанняў, выкладзеных у зваротах, у пяцідзённы тэрмін накіроўваюцца ў адпаведныя дзяржаўныя органы, іншыя арганізацыі (службовым асобам) з апавяшчэннем аб гэтым грамадзян або па дадзеных зваротам грамадзянам у пятнаццацідзённы тэрмін даецца адказ з тлумачэннем, у які дзяржаўны орган, іншую арганізацыю (да якой службовай асобы) ім неабходна звярнуцца.
Забараняецца перадаваць скаргі грамадзян у дзяржаўныя органы, іншыя арганізацыі (службовым асобам), дзеянні (бяздзеянне) якіх абскарджваюцца, за выключэннем выпадкаў, калі разгляд дадзенай катэгорыі зваротаў адносіцца да выключнай кампетэнцыі гэтых дзяржаўных органаў, іншых арганізацый (службовых асоб).
Пісьмовыя звароты лічацца дазволенымі, калі пастаўленыя ў іх пытанні разгледжаны, прыняты неабходныя меры і грамадзянам пісьмова дадзены адказы ў тэрміны, указаныя ў частках першай і другой артыкула 10 гэтага Закона.
У выпадку адмовы грамадзяніна ад свайго пісьмовага звароту ў адпаведнасці з абзацам трэцім артыкула 14 гэтага Закона службовая асоба дзяржаўнага органа, іншай арганізацыі, якая разглядае такі зварот, прымае рашэнне аб спыненні па ім вытворчасці, за выключэннем выпадкаў, калі ў звароце змяшчаюцца звесткі аб парушэнні правоў, свабод і (або) законных інтарэсаў грамадзян.
звароты грамадзян і юр.асоб
Тэрміны разгляду зваротаў
Звароты павінны быць разгледжаны не пазней за адзін месяц з дня іх рэгістрацыі ў дзяржаўных органах, іншых арганізацыях, да кампетэнцыі якіх адносіцца вырашэнне пытанняў, выкладзеных у зваротах, а звароты, якія не патрабуюць дадатковага вывучэння і праверкі, — не пазней за пятнаццаць дзён, калі іншы тэрмін не устаноўлены заканадаўчымі актамі Рэспублікі Беларусь. Пры неабходнасці правядзення спецыяльнай праверкі, запыту неабходнай інфармацыі кіраўнікі дзяржаўных органаў, іншых арганізацый, у якія паступілі звароты, могуць прадоўжыць названы тэрмін, але не больш як на адзін месяц з адначасовым апавяшчэннем аб гэтым грамадзян.
Тэрмін разгляду зваротаў, указаны ў частцы першай гэтага артыкула, пры неабходнасці накіравання запытаў у замежныя дзяржавы і (або) міжнародныя арганізацыі можа быць прадоўжаны да шасці месяцаў кіраўнікамі дзяржаўных органаў, іншых арганізацый, у якія паступілі звароты, з адначасовым апавяшчэннем аб гэтым грамадзян.
Тэрміны разгляду зваротаў, указаныя ў частцы чацвёртай артыкула 7, частцы трэцяй артыкула 8 і частцы другой артыкула 9 гэтага Закона, вылічаюцца з дня рэгістрацыі зваротаў у дзяржаўных органах, іншых арганізацыях.
патрабаванні да зваротаў
Патрабаванні, якія прад'яўляюцца да пісьмовых зваротаў
Пісьмовы зварот павінен змяшчаць:
- найменне і (або) адрас дзяржаўнага органа, іншай арганізацыі (пасада, прозвішча, імя, імя па бацьку службовай асобы), у якія накіроўваецца зварот;
- прозвішча, імя, імя па бацьку грамадзяніна, даныя аб яго месцы жыхарства і (або) работы (вучобы);
- выклад сутнасці звароту (прапановы, заявы, скаргі);
- асабісты подпіс грамадзяніна.
Да пісьмовых зваротаў прыкладаюцца дакументы, якія пацвярджаюць паўнамоцтвы асоб, якія звяртаюцца ад імя іншых грамадзян у выпадках, прадугледжаных часткай другой артыкула 4 гэтага Закона (копіі даверанасці, рашэння суда, пасведчання аб нараджэнні, акта дзяржаўнага органа, іншых дакументаў).
Да пісьмовых зваротаў могуць прыкладацца копіі рашэнняў (адказаў), прынятых (дадзеных) раней па зваротах службовымі асобамі дзяржаўных органаў, іншых арганізацый, а таксама іншыя дакументы, неабходныя для разгляду зваротаў.
Пісьмовыя звароты, якія не адпавядаюць патрабаванням, указаным у частках першай і другой гэтага артыкула, могуць быць пакінуты без разгляду з апавяшчэннем грамадзян у пяцідзённы тэрмін аб прычынах пакідання зваротаў без разгляду. Пасля ўстаранення парушэнняў грамадзяне маюць права зноў звярнуцца ў дзяржаўны орган, іншую арганізацыю (да службовай асобы) у парадку, устаноўленым гэтым Законам.
Ананімныя звароты разгляду не падлягаюць, за выключэннем зваротаў, якія змяшчаюць звесткі аб падрыхтоўцы, учыняемым або ўчыненым злачынстве. Характэрным з’яўляецца тое, што зварот, накіраваны органу або службовай асобе, у кампетэнцыю якіх не ўваходзіць вырашэнне пастаўленых пытанняў, павінен быць перададзены адпаведнаму органу або службовай асобе ў тэрмін не пазней за пяць дзён, з абавязковым апавяшчэннем аб гэтым грамадзян.
Скарга павінна змяшчаць:
- указанне на службовую асобу (дзяржаўны орган), якой адрасавана скарга;
- прозвішча, імя, імя па бацьку заяўніка-грамадзяніна (поўнае найменне заяўніка — юрыдычнай асобы), даныя аб месцы жыхарства (месцы знаходжання);
- выклад фабулы пытання, спасылкі на парушаныя прававыя нормы, сутнасць парушэнняў, указанне на доказы такіх парушэнняў;
- аргументы наконт прычын нязгоды з рашэннямі (адказамі), прынятымі (дадзенымі) раней па дадзенай скарзе;
- канкрэтную просьбу заяўніка;
- асабісты подпіс грамадзяніна (подпіс кіраўніка юрыдычнай асобы, друк).
Да скаргі дадаюцца:
- пісьмовыя і іншыя дакументы, якія пацвярджаюць выкладзеныя факты;
- копіі рашэнняў (адказаў), прынятых (дадзеных) службовымі асобамі і дзяржаўнымі органамі, якія разглядалі скаргу раней.
Паўторныя скаргі, у якіх не прыводзяцца новыя довады або абставіны, што зноў адкрыліся, разгляду не падлягаюць, калі па іх ёсць вынікі вычарпальных праверак і грамадзянам дадзены адказы ва ўстаноўленым парадку; пры гэтым грамадзянам пісьмова паведамляецца, што паўторныя скаргі неабгрунтаваны і перапіска з імі па гэтым пытанні спыняецца (артыкул 12 Закона аб зваротах грамадзян). скаргамі разумеюцца звароты да адной і той жа службовай асобы (дзяржаўнага органа) па адным і тым жа пытанні. Скарга, накіраваная вышэйстаячаму або іншаму іншаму адрасату, не з’яўляецца паўторнай і таму падлягае разгляду па сутнасці.
Атрымальнік скаргі абавязаны прыняць меры для поўнага, аб’ектыўнага, усебаковага і своечасовага яе разгляду, даць аргументаваны адказ (прыняць абгрунтаванае рашэнне) у адпаведнасці з заканадаўствам, растлумачыць парадак абскарджання свайго адказу (рашэнні) (артыкул 15 Закона аб зваротах грамадзян). Рашэнне аб спыненні вытворчасці па паўторных зваротах прымаюць кіраўнікі дзяржаўных органаў, іншых арганізацый або ўпаўнаважаныя імі службовыя асобы.
прыём грамадзян
Аб асабістым прыёме грамадзян
У дзяржаўных органах, іншых арганізацыях арганізуецца асабісты прыём грамадзян. Кіраўнікі дзяржаўных органаў, іншых арганізацый і ўпаўнаважаныя імі службовыя асобы абавязаны праводзіць асабісты прыём грамадзян не радзей як адзін раз у месяц ва ўстаноўленыя дні і гадзіны.
Пры вусным звароце грамадзянін павінен прад’явіць дакумент, які пацвярджае яго асобу.
У выпадку, калі пытанне, выкладзенае ў вусным звароце, не можа быць вырашана падчас асабістага прыёму, зварот можа выкладацца грамадзянінам у пісьмовай форме.
Службовыя асобы дзяржаўных органаў, іншых арганізацый не маюць права адмовіць грамадзянам у асабістым прыёме пры іх звароце па пытаннях, якія адносяцца да кампетэнцыі гэтых службовых асоб дзяржаўных органаў, іншых арганізацый.
Калі вырашэнне пытанняў, з якімі грамадзяне звярнуліся на асабістым прыёме, не адносіцца да кампетэнцыі гэтых дзяржаўных органаў, іншых арганізацый (службовых асоб), адпаведныя службовыя асобы не разглядаюць звароты па сутнасці, але тлумачаць грамадзянам, у які дзяржаўны орган, іншую арганізацыю (да якога службовай асобе) ім трэба звярнуцца для вырашэння пытанняў, выкладзеных у зваротах.
Пры разглядзе зваротаў грамадзяне маюць права:
- знаёміцца з матэрыяламі, звязанымі з разглядам зваротаў, у той меры, у якой гэта не закранае правы іншых грамадзян і не супярэчыць патрабаванням заканадаўства Рэспублікі Беларусь аб ахове дзяржаўных сакрэтаў, камерцыйнай і (або) іншай тайны, якая ахоўваецца законам;
- адмовіцца ад накіраваных імі пісьмовых зваротаў да прыняцця па іх рашэнняў дзяржаўнымі органамі, іншымі арганізацыямі (службовымі асобамі), накіраваўшы адпаведную пісьмовую заяву ў дзяржаўныя органы, іншыя арганізацыі (службовым асобам);
- абскарджваць рашэнні, прынятыя па іх зваротах, у вышэйстаячыя дзяржаўныя органы, іншыя арганізацыі (вышэйстаячым службовым асобам) і (або) у суд.